Muslimanska groblja u Podgorici
Stara varoš i muslimansko groblje, Podgorica 1929. godine, izvor: P. Petrović, Etnografski muzej Beograd
Muslimanska groblja u Podgorici
30.09.2024. godine
Muslimanska groblja u Podgorici su imala bogatu istoriju i značajnu ulogu u kulturnom, vjerskom i društvenom životu ovog grada. Kroz decenije, groblja su bila svjedoci mnogih važnih istorijskih događaja, a danas su preostali samo tragovi od istih, gdje su samo malobrojni stari nadgrobni spomenici i sačuvani u okviru prostora oko dvije preostale džamije – Starodoganjske i Osmanagića džamije.
Groblje na Pobrežju
Groblje na Pobrežju bilo je jedno od najstarijih i najvažnijih muslimanskih grobalja u Podgorici. Smješteno je u istočnom dijelu grada, a odlikovala ga bogata istorija, jer je tu sahranjeno mnogo značajnih ličnosti iz prošlih vijekova. Iako je bilo prepoznatljivo groblje u ovom dijelu Crne Gore, postupno je uništavano, a kasnije je ovaj dio grada urbanizovan čime je potpuno izbrisano.
Groblje na Draču
Groblje na Draču je još jedno važno muslimansko groblje u Podgorici. Iako je u poslednjim decenijama prošlo kroz mnoge promene, ovo groblje je od istorijskog značaja i predstavlja mesto koje je odavno urezano u sećanje lokalne muslimanske zajednice.
Groblje u Staroj varoši
Ovo groblje se nalazilo u samom centru Podgorice, u staroj varoši, a tradicionalno je bilo rezervisano samo za porodice iz ovog naselja. Iako su mnogi od objekata vezanih za islamsku tradiciju na ovom prostoru uništeni, prema informacijama od starijih mještana ovo groblje je bilo smješteno na relativno malom prostoru gdje se danas nalazi sportski teren.
Groblje na Cvijetinom brijegu
Cvijetin brijeg je bio mesto na kojem je ranije postojala džamija, kao i groblje koje je bilo namijenjeno široj muslimanskoj zajednici. Na ovom mestu je, osim groblja, bio prisutan i značajan kulturni centar, ali tokom vremena, uz razne političke i društvene promene, groblje je izgubilo svoj prvobitni izgled i funkciju.
Groblje na Vranjini
Groblje na Vranjini se nalazi na istočnim padinama podgoričkog okruženja, i iako manje poznato, ono je bilo namijenjeno za sahrane muslimanskih vernika iz tog područja. Na njemu su se sahranjivali članovi porodica koje su generacijama naseljavale u ovom kraju. Danas sus vi tragovi uništeni.
Društvena i kulturna uloga muslimanskih grobalja
Muslimanska groblja u Podgorici nisu bila samo mesta gdje se vršio poslednji ispraćaj, već i simbol
istorijskog i kulturnog nasleđa. Da se nije desila devastacija kroz njih su se mogle pratiti promjene u
društvu, a grobovi značajnih ličnosti bi čuvali tradiciju i običaje koji su se vekovima prenosili kroz
generacije. Iako se u savremenim uslovima dešavaju promene u pogledu upotrebe i organizacije
prostora, muslimanska groblja i dalje imaju duboko ukorenjeno mesto u podgoričkom društvu.
U poslednjim decenijama, među muslimanskim zajednicama u Podgorici postoji sve veća potreba za
obnovom i revitalizacijom starih grobalja, ali i za formiranjem novih, kako bi se udovoljilo potrebama
rastuće populacije. Ovo je izazov koji zahteva pažljivo planiranje i poštovanje kulturno-istorijskog
nasleđa, uz očuvanje verskih tradicija i obreda. Oformljeno je novo muslimansko groblje na Cijevni, a
značajan dio porodica koristi i gradsko groblje – Čepurci.
[Mišljenja i stavovi izneseni u ovom tekstu nisu nužno stavovi Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava Crne Gore]